Aan wie verhuurt u uw woning in Rotterdam eigenlijk? Kort gezegd is een expat een buitenlander die voor zijn werk in Nederland woont. U krijgt een voorstel van één van onze verhuurmakelaars dat zij een goede kandidaat hebben in de vorm van een expat, maar waar komt de expat eigenlijk echt vandaan?
Wikipedia geeft aan: Een expatriate of afgekort expat is iemand die tijdelijk in een land verblijft met een andere cultuur dan die waarmee hij is opgegroeid. Meestal zijn ze daarbij uitgezonden door hun werkgever, hoewel sommigen ook zelf direct bij een buitenlandse werkgever solliciteren. Ze dienen niet te worden verward met immigranten.
Het woord 'expatriate' is dus een Engels leenwoord. De Engelsen hebben de term echter samengesteld uit de Latijnse woorden 'ex' (uit, buiten) en 'patria' (vaderland). Een expatriate is dus iemand die buiten het vaderland verblijft.
Veel expatriates zijn krachtens een speciale arbeids- of uitzendovereenkomst voor een beperkte tijd uitgezonden (meestal voor 1-3 jaar). Een deel van de expatriates benadert zelf een buitenlandse werkgever en tekent daarom een arbeidsovereenkomst onder lokaal recht en wordt hiermee op dezelfde voorwaarden aangenomen als de plaatselijke bevolking. Dit laatste vindt meestal plaats in belastingparadijzen in de Eerste Wereld zoals Luxemburg, Gibraltar en Jersey. Juridisch valt hier het onderscheid met de migrant volledig weg, maar ook de expatriate onder een lokale arbeidsovereenkomst heeft de intentie na verloop van tijd terug te keren.
Hierdoor zijn ze vaak niet gemotiveerd om de taal van het ontvangstland te leren of een lokale kennissenkring op te bouwen, 'het is toch maar tijdelijk'. Ook kopen ze vaak geen onroerend goed en houden eventuele koophuizen in het vaderland aan (bijvoorbeeld door ze tijdelijk te verhuren). De werkgever verleent vaak steun in de vorm van het verschaffen van woonruimte en het regelen van Engels- of Nederlandstalig onderwijs voor de kinderen. Echtgenoten moeten zich vaak in een nieuwe rol schikken. Wegens het vertrek zien zij zich gedwongen de eigen baan op te zeggen, waardoor een meer traditioneel gezin ontstaat met een enkele kostwinner. Sommige bedrijven helpen ook de partner met het zoeken naar werk.
Expatriates trekken hierdoor voornamelijk met andere expatriates op, en beperken zich soms zelfs tot expatriates uit het eigen land. Ze blijven hun eigen taal gebruiken en sturen hun kinderen vaak naar internationale scholen waar les in de eigen taal wordt aangeboden. Veel expats hebben relatief hogere salarissen en zijn dan ook afkomstig uit de hogere sociale klassen.
Hierdoor ontstaan expatriategemeenschappen met een eigen expatriatecultuur. Grote concentraties expatriates vindt men in de bestuurlijke en economische centra zoals Amsterdam, Londen, Brussel, Kaapstad, Parijs, New York, Singapore, Beijing of Moskou. Ook in Straatsburg wonen veel expats wegens de Europese instellingen aldaar. In belastingparadijzen zoals Luxemburgbestaat vaak een substantieel deel van de bevolking uit expats.
Vaak vind voor het moment van uitzending een uitgebreide selectie plaats, gevolgd door training. Expatriates ervaren vaak na hun uitzending euforie, omdat alles nieuw en interessant is. Dit wordt gevolgd door een inzinking, de 'cultuurschok', wanneer de euforie verdwijnt en de eerste problemen zich voordoen. De meeste expatriates overwinnen deze problemen uiteindelijk en passen zich aan. Dit proces duurt gemiddeld 3 tot 9 maanden.
De cultuurschok wordt onder andere veroorzaakt door culturele verschillen die kunnen leiden tot miscommunicatie, het nog niet bekend zijn met het lokale kantoor en cultuur, het nog niet hebben van een vriendenkring en talloze andere prive- en professionele problemen. Ook de familie ervaart vaak een cultuurschok. Partners moeten, wanneer ze voorheen een baan hadden, zich schikken in de rol van niet-werkende partner. Kinderen moeten wennnen aan een nieuwe school. Een nieuwe vriendenkring moet worden opgebouwd.
De meeste expatriates keren na verloop van tijd terug naar hun eigen land. Meestal geschiedt dit vrijwillig: de uitzendingsperiode is voorbij en men keert terug. Ook expats die niet zijn uitgezonden keren soms vrijwillig terug naar hun eigen land op dezelfde manier als ze gekomen zijn: door te solliciteren bij werkgevers in eigen land.
Bedrijven limiteren uitzendingen vaak tot bijvoorbeeld 1 of 2 jaar. Hier bestaan verschillende redenen voor:
Beperking van het risico van 'terugkeerschok' (zie hieronder);
Het buitenlandse filiaal biedt weinig carrieremogelijkheden terwijl het hoofdkantoor deze wel heeft;
De uitzending betreft een eenmalige opdracht;
De uitzending is slechts voor het opzetten van een kantoor ter plekke, waarna het management aan lokaal personeel wordt overgedragen;
Te lang wegblijven leidt tot een lacune in de vakkennis en praktijkervaring (bijvoorbeeld bij advocaten en notarissen);
De vestiging is om een of andere reden niet populair (klimaat, weinig voorzieningen, te klein, onvoldoende onderwijs voor kinderen), waardoor de werknemer zelf een limiet aan zijn verblijf wenst.
Problematisch is het wanneer de terugkeer niet vrijwillig is. Bij een klein percentage wordt de uitzending voortijdig beeindigd op grond van onvoldoende functioneren. Ook kan een bedrijf besluiten tot bezuinigen (dure) uitzendingen, of buitenlandse kantoren om economische redenen sluiten. In sommige gevallen is de selectie of training slordig uitgevoerd, waardoor de expatriate ongeschikt is voor zijn taak of onvoldoende voorbereid, waardoor de uitzending mislukt. Er bestaat zelfs een voorbeeld waarbij de uitzending een verkapt middel vormde om van een lastige manager af te geraken, met als resultaat stakingen en onrust in het filiaal dat hij moest leiden.
Andere redenen voor onvrijwillige terugkeer kunnen liggen in een verslechterende veiligheidssituatie, of een partner of gezin dat niet kan aarden in het uitzendingsland.
Anderen werken onder een lokaal arbeidscontract en worden naar lokaal recht ontslagen (waarvoor uiteenlopende redenen kunnen zijn). Het probleem doet zich hier vaak voor dat dit gevolgen kan hebben voor de verblijfsvergunning. In het ergste geval verliest men automatisch de verblijfstitel en moet men het land binnen korte tijd verlaten.
Bij terugkeer in hun eigen land voelen voormalige expatriates vaak dat het "hun land" niet meer is: er is daar in de loop der jaren veel veranderd, waardoor identificatie met het moederland problematisch wordt. Dit leidt bij veel expatriates vaak tot een gevoel van ontheemding, dat sterker wordt naarmate het verblijf in het buitenland langer heeft geduurd. Aan de ene kant kan men zich overal vestigen en aan de plaatselijke cultuur aanpassen. Aan de andere kant is men nergens meer echt thuis. Expatriates worden bij terugkomst in hun eigen land vaak niet begrepen door hun oude vrienden- en kennissenkring. De gespreksonderwerpen zijn vaak totaal verschillend en standpunten zijn tijdens een langdurig verblijf in het buitenland vaak gaan afwijken van de gevestigde norm in het land van herkomst. Soms is het contact met vrienden verwaterd en moet men helemaal opnieuw beginnen met de opbouw van een vriendenkring.
De terugkeer naar het werk wordt in veel gevallen ook als teleurstellend ervaren. Veelal missen voormalige expatriates de uitdaging die ze in het buitenland hadden, en vinden ze slechter aansluiting bij hun collega's. In het buitenland werkten ze vaak zeer zelfstanding, waarna het ze vaak zwaar valt om weer voor ieder wissewasje toestemming te vragen aan de baas. De voormalige expat rekent er vaak op dat zijn buitenlandervaring een positieve invloed op zijn carriere heeft. De werkgever ziet deze ervaring vaak als minder relevant waarbij in zijn visie de werknemer bovendien gedurende langere tijd 'niet heeft meegedaan' met de professionele ontwikkelingen in het thuisland. De verwachte stimulans voor de carriere blijft hierdoor uit. De teleurstelling leidt tot demotivering. Dit geldt sterker wanneer om wat voor reden dan ook het verblijf in het buitenland voortijdig is beeindigd. Deze demotivering kan tot een onherstelbare breuk met de werkgever leiden, waarna de expatriate ander werk gaat zoeken. Twintig tot vijftig procent van de teruggekeerde expatriates is naar verschillende schattingen binnen twee jaar na terugkeer van werkgever veranderd.
Dit leidt vaak tot verdere vervreemding en wordt terugkeerschok genoemd. Dit kan zowel bij kinderen als volwassenen plaatsvinden. De omgeving reageert hierop vaak met onbegrip: 'Je komt toch gewoon thuis? Waar klaag je dan over?' Het kan ertoe leiden dat sommige expatriates opnieuw naar het buitenland willen of niet meer willen terugkeren. Een deel van de voormalige expatriates wisselt van baan om opnieuw naar het buitenland te kunnen vertrekken. Anderen zullen na verloop van tijd opnieuw acclimatiseren en zijn weer aan de cultuur van hun vaderland aanpassen.
De scheidingslijn tussen expatriate en een immigrant is vaag. Immigranten gaan ergens naartoe om zich permanent te vestigen terwijl de expatriate zichzelf ziet als een tijdelijke bewoner van eenvreemd land en ook als zodanig beschouwd wordt. Het is echter mogelijk dat een expat besluit zich permanent in het andere land te vestigen, of dat een migrant besluit terug te keren.
Vaak kan men onderscheid maken in het aanvankelijke motief en in de mentaliteit en gedrag. Immigranten vertrekken met het motief zich permanent in het buitenland te vestigen terwijl het bij een expat bij vertrek de bedoeling is dat het verblijf tijdelijk is. Ook zal een immigrant vaak ter plaatse een baan proberen te beginnen of een bedrijf te starten terwijl de expat uitgezonden wordt. Daarbij zal een immigrant vaak, in tegenstelling tot de expat, de lokale taal leren, zijn kinderen naar lokale scholen sturen, en proberen op te gaan in de bevolking van zijn nieuwe vaderland. Na verloop van tijd is het zelfs mogelijk dat de emigrant, in tegenstelling tot de expatriate, de nationaliteit van het nieuwe vestigingsland verkrijgt.
Expatriate cultuur, zoals die van de Britten in India, of Nederlanders in verscheidene landen toont verschil van die van het land van herkomst. Dit komt doordat de expatriate vaak vasthoudt aan oude normen en waarden uit zijn thuisland, terwijl die in zijn land van herkomst zijn veranderd.
Lorem ipsum dolor sit amet